Oh hayat sana güzel! Bu cümle genelde sanki hayatın sillesini yemiş, sizden daha kötü durumda olan biri tarafından söylenmiş gibi geliyor kulağa ama biliyoruz ki gerçek hayatta maddi manevi sizinle aynı durumda olan kişi bile bunu söyleyebiliyor. Oysaki ona bu cümleyi dedirten kendisinin hayatı için atması gereken adımı atmaması da olabilir. İlginçtir ki bu cümleyi artık sosyal medyadaki her fotoğrafın altında görebiliyoruz. Peki facebookta hayat size mi o fotoğrafı paylaşana mı güzel?
ABD’de yapılan ve 400’den fazla farklı bölümlerde okuyan üniversite öğrencilerinin katıldığı bir çalışmada öğrencilere ne kadar süre ve ne sıklıkta Facebook kullandıkları soruluyor. Buna ek olarak facebooktaki arkadaş sayısı ve arkadaşları ile görüşmelerine dair sorular da yöneltiliyor. En son bölümde de onlara 3 cümleye sunulup katılımcılardan bu cümleleri kesinlikle katılıyorum ya da hiç katılmıyorum arasında değerlendirme yapmaları istenmiş:
- Herkesin benden daha güzel hayatı var
- Diğer insanlar benden daha mutlu
- Hayat adildir
Çalışmanın sonuçlarına bakalım:
Kişiler ne kadar uzun süre Facebook kullanıyorlarsa o kadar çok da ‘diğer insanların kendilerinden daha mutlu olduğu’na inanıyorlar ve yine bu insanlar ‘hayatın daha az adil olduğunu’ düşünüyorlar.
Facebookta arkadaş sayısı çok olan ama o arkadaşları çok da tanımayan kişiler de diğer insanların kendilerinden çok daha mutlu olduğuna inanıyor.
Yani insanlar Facebook’ta paylaşılan o mutlu anların paylaşımından kişilerin hayatlarında her zaman mutlu olduğu illüzyonuna kapılıyorlar. İnsanları tanıdıkça ekleyen Facebook kullanıcıları ise kendilerini diğer insanlar kadar mutlu görüyor ve hayatın adil olduğunu düşünüyor.
Peki neden böyle? Tekabül önyargısı diyebileceğim ya da İngilizce correspondence bias dediğimiz peşim hükümden kaynaklanıyor. Facebookta çok sevdiğiniz bir anı paylaşırken insanlar sizin o anda mutlu olduğundan çok genelde mutlu bir insan olduğunuzu düşünür. Yani durumdan sizin hayatına dair genelleme yaparlar. Oysaki bir insanın doğum günü fotoğrafında mutlu olması genel olarak hayatında hep mutlu olduğuna anlamına gelmez aynı şekilde bir yakınını kaybettiği için yas evresinde olan ve depresif yazılar paylaşan kişi de hayatı boyunca hep mutsuz olacağı anlamına gelmez.
Facebookta insanların sizden daha çok mutlu olduğunu düşünüyorsanız, sosyal hayatınızda insanlarla etkileşiminizin güçsüzleştiğini ya da hayatınızdaki güzelliklerin farkında olmadığınızı söyleyebilirim.
Bitirirken kendi akıl ve ruh sağlığınız için, başkalarının sanal albümlerinde takipçi rolüne düşmeyi dengeleyin ve kendi albümlerinizde yer alabilecek mutlu anları oluşturup hayatınızdakli güzelliklerin ve yeterliliklerinizin takipçisi olmaya bakın.
Kaynak:
Chou, H. T. G., & Edge, N. (2012). “They are happier and having better lives than I am”: the impact of using Facebook on perceptions of others’ lives. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 117-121.
Psikolog Doktor Ceylan Özdem 