Doğum sonrası annelerin beyninde neler oluyor?

Hamilelik sonrası kadınlarda fiziksel ve psikolojik değişimleri hepimiz gözlemliyoruz. Peki, beyinde ne tür değişikler oluyor? Bu soruya cevabı 2010 yılında, Yale Üniversitesi, Cornell Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının oluşan ve Pilyoung Kim önderliğinde yapılan çalışmadan cevap bulalım.

Araştırmacı Dr. Kim, bu çalışmayı hastanede doğum yapan19 sağlıklı  anne üzerinde yapıyor. Doğumlarından 2 ila 4 hafta sonra annelerin evlerine de ziyarette bulunup olası ebeveynlik ve bebek üzerine düşünceleri alınıyor ve anneler MR aletine girip beyinlerinden görüntüler alınıyor. Beyindeki değişimleri zamanla görmek için de tekrardan doğumdan 3 ila 4 ay sonraya denk gelecek şekilde aynı anneler MR aletine tekrardan giriyor ve ikinci MR görüntüleri alınıyor. Böylelikle, araştırmacılar ortalama 80 gün içinde annelerin beyinlerinde nasıl bir değişim olduklarını gözlemleme şansı elde ediyorlar. Bunun için de beyindeki gri cevherdeki değişimi analiz ediyorlar.

Annelerin beynindeki gri cevherde büyüme

Ön bilgi: Gri cevher, beyinde sinir hücrelerinin olduğu miyelinsiz olduğundan gri renkte olduğu düşünülen bölgedir.

Sonuçlara göre doğum sonrası annelerin beyninde, prefrontal kortex, hipotalamus, amigdala ve substantia nigra adlı bölgelerde gri cevherin hacminde genişleme olmuş. Bu bölgelerdeki gri cevherdeki büyümeler, annelerin bebek olan iletişimi ve annelik motivasyonu açısından önemli. Bu büyümeler aslında beynin esnek yapısını tekrar göstermiş oluyor. Annelik de aşırı derecede stresli ve daha önceki deneyimlere de benzemediğinden de anneliğe adaptasyon açısından beynin esneklik göstermesi çok önemli.

Bebeklerini özel gören annelerdeki değişim daha fazla

Bu alanlardaki büyüme annelerin çocukları ile olan olumlu düşünceleriyle de ilişkili. Örneğin, bebeği ile ilgili ve ebeveynlik hissiyatını pozitif aktaran annelerin gri cevherlerinde büyüme arasında pozitif bir korelasyon gözlemlenmiş.

Beynin bu bölgelerinde neler oluyor?

Prefrontal korteksteki değişimler kadınların annelik sürecine adapte olmasını kolaylaştırıyor. Böylece anne bebeği ile daha iyi etkileşimde bulunuyor.

Substantia nigra adlı bölge dopamenerjik sinir hücrelerinin olduğu bir bölge olarak bilinir. Ödül mekanizması ile ilişkilendirilen bu bölgenin başka çalışmalarda da annelerin çocuklarının görünce aktif olduğunu biliyoruz.

Şüphesiz ki annenin hormonlarındaki değişiklikler de bu beyin bölgelerindeki değişimin tetiklemiş olabilir. Örneğin, araştırmacılara göre östrojen, oksitosin ve prolactin gibi hormonlar anne ile bebek arasındaki iletişimde annelik davranışlarını etkiliyor. Hamilelik ve doğum sonrasında bu hormonlarda değişim olduğundan yapısal değişikler hormonal değişimlere de bağlanabilir.

Önemli Nokta: Beyindeki bu büyüme neden-sonuç ilişkisi olarak algılanmamalı. Yani daha iyi annelerin, daha büyük gri cevheri olacak anlamına asla gelmez. Örneğin, beyin cevherinde görülen bu büyüme hamilelik dönemindeki yaşanmış stres seviyesine de bağlı olabilir. Veya öngörülemeyen ve bu araştırmada analizi yapılmamış başka bir değikene de bağlı olabilir.

Kaynak: Kim, P., Leckman, J. F., Mayes, L. C., Feldman, R., Wang, X., & Swain, J. E. (2010). The plasticity of human maternal brain: longitudinal changes in brain anatomy during the early postpartum period. Behavioral neuroscience, 124(5), 695.

Kullanılan görsel bağlantısı: http://www.nedirbilgiler.com/discussion/28/hipotalamus-nedir-hipotalamus-gorevleri-ve-yapisi ve http://biyolojiterimleri.com/?madde=Gri-madde