Çocuklarına yemek yedirirken ya da çocukları her ağladığından susturmak için ipad veya cep telefonu veren ebeveynler bu video sizler için. Çocugun pasif bir şekilde izlediği o videolar, oyunlar çocukların beynini nasıl etkiliyor?
2019 yılında bir pediatri dergisinde yayınlanan bir çalışmada 3 ile 5 yaşları arasındaki çocukların dil yeteneğine, ailelerine de ipad ve cep telefonu gibi aletlerde ne kadar zaman geçirdiklerine ve MR aletine de koyup beyinlerine bakıyorlar (kaynak 1).
Çalışmanın MR sonuçlarına göre, ekran başında çok zaman geçiren çocukların beyninde beyaz cevher entegresyonu daha düşük. Beyaz cevher nedir derseniz? Beyaz cevher, aksonlardan oluşuyor ve bu aksonların üzerinde miyelin kılıfı var. Beyaz madde beyinde bölgeler arası iç işlerinindeki iletişimi sağlama görevi var. Bu cevherdeki lifler ve miyelin kılıflarının sağlıklı organizasyonu da bölgelerarası iletişimin kesintisiz olması için önemli. Beyindeki iletişim yeteneğimiz ve bilişsel fonksiyonlarımız için önemli.
Bu çalışmayı yürüten araştırmacılar çok ekran başında olan çocukların beyaz cevher entegresyonu düşük bulmalarını ileişim ve dil gelişimlerinin düşük olması diye yorumluyor. Sonra çocuklara bilişsel testler verdiklerinde bu testlerde de çocukların performanslarının düşük olduğu gözlemleniyor.
Kanada’da yapılan başka bir çalışma ise erkan önünde çok zaman geçiren çocukların dikkat problemleri yaşadığını gösterdi (kaynak 2). Bu calismada 2 saatten itibaren ciddi dikkat problemleri yasanabilecegine isaret ediyorlar.
Sonuç olarak,
- Öncelikle yemek esnasında çocuklara bu aletleri vermeyin. Onlara oyuncak verin.
- 3 yaşından önce hiç bu aletleri ellerine vermeyin. Çocuklarına yemek yerken oyalamak için bir kez telefonu kaptıran ebeveynler, önüne geçilmez bir sorunu da kendi elleriyle yaratmış oluyorlar.
- 3 yaşından küçük çocuklarınız için gün içinde 1 ya da 2 video beraber izleyebilirsiniz. Eğer çocugunuz eğlenceli bir şey izliyorsa bunu yaparken de çocuğu aktif hale getirmeniz lazım. Örneğin, videoda izlenen hikayeyi çocuğa anlattırın. Karakterlerin giyindiği renkler, şekiller vs. gibi dikkatini artıracak ve çocuğun dil gelişimine katkıda bulunacak eylemler yapın.
- Okul çağındaki çocuklar için de düşünme yeteneği, dil gelişimi için çocukların pasif izleyici değil de oynanan oyunların aktif olduğu, oyun kurucu olduğu bir düzen geliştirmelisiniz
- Bu noktalara dikkat etmezseniz birkac sene sonra cok sık söyleyeceğiniz cümleyi söyleyeyim: hocam çocuğum çok zeki aslında çalışsa çok başarılı olur. Unutmayın neredeyse teknoloji fırsat eşitliğinin zirve olduğu bu dönemde bilginin bu kadar kolay ulaşılır olduğu dönemde beyni olan, zeki olan değil; bilgiye erişmeyi bilen, bunu işleyecek disiplini ve dikkati olanlar başaracak.
Kaynak 1: https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/article-abstract/2754101
Kaynak 2: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6469768/
Psikolog Doktor Ceylan Özdem 