Erteleyen ve harekete geçen beyin farkı

Teslim tarihiniz ya da sinaviniz yaklasiyor diye elinizdeki bir isi bitirmeniz lazim. Elinizdeki ise baslamak icin kendinizi zorlar misiniz yoksa erteler misiniz? Bu aslinda karar verme surecindeki tereddutu olcme sorusu. Bazi insanlar teslim tarihi yaklasinca islerine bitirmeye karar verirken bazilari ise isleri sonsuza kadar ertlemek icin elinden geleni yapar. Peki ama isini hemen yapanlarla erteleyenler arasinda bir fark olabilir mi? Bu soruya cevabi Almanya’daki Ruhr Universitesi’nde Dr.Caroline Schlüter’in birinci yazar oldugu ve Prof. Onur Gunturkun ve Dr. Erhan Genc’in oldugu bir grup arastirmacinin calismasiyla cevap bulacagiz.

Bu arastirmada, 264 katilimci var. Davranissal olarak once katilimcilara harekete gecme ve performanslarindaki karar verme davranislarini olcen bir anket veriliyor. Bu anketteki amac kimlerin ertelediklerini kimlerin islerini hemen yaptiklarini saptamak. Buradan cikar skorlarla islerini yapanlarla erteleyen beyinleri kategori ettiler. Daha sonra bu insanlarin beynine MR aletinde bakildi. Sonuclar gosterdi ki amigdalasi kucuk insanlar amigdalasi buyuk insanlara gore islerini daha az erteliyorlar. Kisa parantez acip amigdaladan bahsedelim. Amigdala beyinde limbik sistemin bir parcasidir ve badem seklindedir. Calismalar, genelde motivasyon, ogrenme ve duygularin kontrol edilmesi ile ilgili kosullarda bu bolgede aktivasyon gozlemliyorlar. Peki bu hacimsel farkliligi nasil yorumlamali?

1. Oncelikle benim erteleme hastaligim var cunku benim amigdalam ya da beynim buyuk gibi bir yanilgiya kapilmamali. Bu sadece bir korelasyon, nedensellik degil.

2. Calismayi yuruten arastirmacilar bu sonuclari harekete gecmeyen insanlarin eylemsizligini gecmisteki deneyimlerine bagliyor. Yani, amigdalasi hacmi buyuk olanlar belki de eski deneyimlerini degerlendirip gelecekte de kotu sonuclanacagini dusunup bir ise baslamayi erteleyiyorlar. Amigdala da korku veya negatif sonuclari beklemenin yarattigi negatiflige de tepki veren bir bolge diye dusunebilirsiniz.

Dolayisiyla erteleyen insanlar kendilerini engelleyecek sekilde detayli dusundugunden bir turlu bitirmeleri gereken islere baslayamiyorlar.

Bu sonuclari paylastiktan sonra ertelememek icin kucuk de olsa harekete gecin. Gecmiste kotu anilariniz varsa da onlara odaklanmayip. Bazen sadece bir isi bitirmeniz gerekir iyi de kotu de olsa. Siz elinizden gelenin en iyisine emin olup mukemmel olmasini isterken kaygi ve detaycilikla isinizden olmayin.

Basarilar dilerim.

Kaynak:

Schlüter, C., Fraenz, C., Pinnow, M., Friedrich, P., Güntürkün, O., & Genç, E. (2018). The structural and functional signature of action control. Psychological science, 29(10), 1620-1630